30 Ekim 1920 Serhat Gazi Kars'ın kurtuluş günü... 93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı Devletinin çok ağır yenilgisiyle sonuçlandı. Rus ordusu Batı'da Yeşilköy'e, o günkü adıyla Ayestefanos'a; Doğu'da Erzurum'a kadar geldi. Osmanlı devleti kendisini yıkıma götüren tarihindeki en büyük toprak kaybıyla en ağır bir yenilgiyi alarak barış stemek zorunda kaldı. 3 Mart 1878'de çok ağır şartlar içeren 'Ayestefanos Antlaşması' imzalandı. Bu antlaşmayla Osmanlı devleti Balkanlar'daki hakimiyetini kaybetti. Kıbrıs İngilizlere kiralandı ve nihayetinde de İngizler tarafından ilhak edildi.Yeşilköy'e Rus Zafer Anıtı dikildi. Osmanlı imparatorluğu 2 milyon 400 bin Osmanlı altını tazminat ödemeye mahkum edildi. Ayrıca toprak olarak "Elviye-i Selâse" denilen Kars, Ardahan, Batum-Artvin livaları ile Doğubazid, Oltu Sancakları ve bağlı yerleşim birimleri tamamıyla Çarlık Rusyası'na terkedildi ve Ruslar Erzurum'dan çekildi.
İşte o meş'um felaketten ve günden itibaren Serhat Gazi Kars; Ardahan, Batum ve Artvin ile birlikte 42 yıl aşkın süreyle Rus esaretinde yaşadı. Yetmedi; Rusların çekilmesiyle İngilizler tarafından Ermenilere verilmek istenildi. Çok sinsi tehlikeyi görerek bayrağı, ordusu ve hükümeti olan Cenub-i Garb-i Kafkas Cumhuriyeti adıyla devletini kurarak sınırlarımız dışında kalan bu topraklarımızın Ermenilere verilmesine direndi. Nihayetinde 30 Ekim 1920 yılında Kâzim Karbekir komutasındaki ordumuzun Kars'a girişiyle Kars'ımız uzun bir hasretin ardında Anavatan'la yeniden kucaklaştı. Batum ise, sınırlarımız dışında kaldı. Serhat Gazı Kars'ımızın bu mutlu kurtuluş gününü kutluyor; başta Atatürk ve Kâzim Karabekir olmak üzere tüm şehitlerimizi ve kahramanlarımızı rahmetle anıyorum.
Bu tarihi gün vesilesiyle tarihçilerimizin affına sığınarak tarihsel bir not düşmek ve Gazi Kars'ın ihmal edilen bir hakkının hatırlatılması gereğini duydum. Şöyle ki; 93 Harbi öncesi 1854-1855 Osmanlı-Rus savaşında; Rus kuşatmasında Kars halkı ordumuzla birlikte Kars Kalesi'ni 135 gün süreyle yiğitçe savunarak tarihte örneği pek az görülen destansı bir direniş ve zafer elde etmiştir. Halkın bu şanlı direniş ve zaferi karşısında Sultan Abdülmecit Kars'ımıza gazilik ünvanını vermiş ve tarihimizde gazilik ünvanının alan ilk şehir olmuş; kahraman ordumuza gönüllü destekleriyle Karslı sivil kahramanlarımız da yine padişah nişâniyle ödülendirilmiş, Kars üç yıl sureyle vergiden muaf tutulmuştur. Bu tarihi hakikat karşısında, Kars ilimizin ismine acaba 'Gazi' ünvanının eklenmesi gecikmiş bir hakkın teslimi olmaz mı? Olursa çok güzel olmaz mı?
O yiğit evlâların bugünkü torunları değerli Karslı hemşehrilerime, Ardahan ve Kars 'ta toplam 12 yıl görev yapmış biri olarak; bu onurlu günlerinde en derin saygılarımı ve içten sevgilerimi sunuyorum.
