1927 yılında Erzurum merkezde on üç ilkokulun bulunması ayrıca 1000'den fazla köyde 50 ilkokulun mevcudiyeti o günün eğitim tablosunu göstermesi açısından son derece dikkat çekicidir.
Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren eğitim ve öğretim programlarıyla ilgili ciddi çalışmalar yapılırken, bir taraftan da ülkenin parlak beyinli gençleri Avrupa'ya gönderilmiştir.
Bu gençler arasında Hilmi Ziya Ülken, Ali Fuat Başgil, Nurettin Topçu, Samet Ağaoğlu, Necip Fazıl Kısakürek, Ziyaattin Fahri Fındıkoğlu, Mümtaz Turhan, Enver Ziya Karal, Ahmet Kutsi Tecer, Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, Sebahattin Eyüpoğlu, Remzi Oğuz Arık gibi Türk düşünce tarihine ve siyasetine damgasını vurmuş önemli isimler bulunmaktadır.
Bu grup içerisinde Ziyaattin Fahri Fındıkoğlu, Mümtaz Turhan, Nurettin Topçu gibi Erzurumluların olması önemli bir ayrıntıdır.
Yurt dışındaki eğitimlerini tamamlayan bu gençler, ülkenin maddi ve manevi inşası için Anadolu'nun muhtelif yerlerine dağılarak güzel hizmetlerde bulunmuşlardır.
Vatan sevgisiyle yürekleri çarpan bu gençlerden Remzi Oğuz Arık, Erzurum'da öğretmenlik yapan ünlü isimlerden biridir.
Remzi Oğuz Arık'ın yazıları içerisinde Erzurum hakkındaki övgüsü son derece anlamlı ve güzeldir.
Remzi Oğuz Arık Dadaşlar diyarı Erzurum'u:
"Anadolu'nun doğusunda, eşsiz dağlara dişlerini sıkan, gerekirse mütecavize bu dişleri gömen bir efsane aslanı gibi diş diş yükselen Erzurum.
Tarihinin eskiliği ile yerin dibine ayaklarını basan, gömdüğü şehitleriyle topraklarının iliklerine kadar Türk, şehitlerinin göğe yükselen ruhlarıyla başı göklere değen Erzurum.
Tarihimizin her devrinde bizim olan, bizim kalan ve asıl unutulmaz tarafı: Bizi eşsiz bir büyüklükle, doğrulukla temsil eden Erzurum.
Verdiği şehitlerin sayısı, bu ülkeyi ayakta tutmak için yıkılan yuvaların sayısı bilinmeyen, bu kaç kere gazi Erzurum.
Ebedi tek parça bir Türkiye görmeye hasret çeken vatanseverlerin ayağa kalkmak için, üzerinde taht gibi yükseldiği eşsiz, yüksek yaylamız Erzurum.
Soysuzlaşmayanların büyük tarih macerasını, soyumuzun sınır ardında kalanlarını büyük bir şuurla gözden geçirmek için tırmandığı, yüksek vatan kulesi Erzurum.
Nihayet...Kadını ayrı, erkeği ayrı destan yaratan ve dünya ordularının kaç kere, imrendiği Türk ordusunu, Aziziye Tabyalarında kendisine hayran bırakan yiğit, Erkek Erzurum..." Sözleri ile anlatır.
Makale özetlenerek derlenmiştir.
